Orinoù eskopti Gwened : eus an deroù betek ar c’hendalc’h eus 467
Gwened (Darioritum) en devoa un eskob er 5vet kantved, met n’ouzer ket netra sur a-raok ar c’hendalc’h bet dalc’het war-dro 467. En amzer-se, tiriad kêr ar Veneted a greske, diwar-c’horre ar Laeta betek an Oust hag ar Vilaine, ha chomet eo bet ar framm-mañ evit eskopti Gwened betek ar Chomlaz Frañs.
Aozañadur kreizvezhiel eskopti Gwened : archidiagoniezh, dekaniezhoù hag tiriadoù
Abalamour da vihanañ abaoe ar 12vet kantved, an eskopti en devoa un archidiagoniezh ha meur a rann : dekaniezh Gwened hag “an trizek parrez” a droas war-lerc’h da “diriad Gwened”, hag ouzhpenn c’hwec’h dekaniezh : Poubelz, Kemenet-Evoy, Kemenet-Gwengant, ar Porhoed, Muzilieg (a voe graet diwar-lerc’h Ploeurmel/Pevawl) ha Karantoer, hennezh dispartiet goude-se e teir lodenn : Karantoer, Reoz ha Redon. Chomet eo an eskopti gant ar bevennoù hag an aozadur-mañ betek 1789, nemet ouzhpennidigezh Enez-Vriad e 1666, a oa bet betek neuze ur tiriad “nullius”, hag a droas neuze da vezañ ur “tiriad” dibar.
Eskopti Gwened goude ar Chomlaz ha Konkordat 1802
Ar Konkordat eus 1802 a asantas reizhadenn ar Gonstitusion relijiel, a lakae bevennoù eskopti Gwened da glotañ gant ar departamant nevez, ar Mor-Bihan. An dra-se a zegasas treuzkas 4 parrez da eskopti Kemper, 5 da eskopti Sant-Brieg, 7 da eskopti Roazhon. Er memes mare, brasaat a reas eskopti Gwened gant 8 parrez eus kozh eskopti Naoned, 11 eus eskopti Kernev hag dreist-holl ul lodenn vras eus kozh eskopti Sant-Malo.